ปุ๋ยชีวภาพ

ปุ๋ยน้ำชีวภาพ และการทำปุ๋ยชีวภาพแบบพึ่งตนเอง
จุลินทรีย์จากธรรมชาติเพื่อการเกษตรและสิ่งแวดล้อม
โดย อาจารย์ไพรัตน์ เลื่อนไธสง Pairat Luanthaisong
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน กาฬสินธุ์ โทร 043 811128

ปุ๋ยน้ำชีวภาพ หรือ น้ำสกัดชีวภาพ เป็นของเหลวสีน้ำตาลที่ประกอบด้วย จุลินทรีย์ในธรรมชาติที่เป็นประโยชน์หลายชนิดและอินทรีย์สาร อันเกิดจากการหมักกากน้ำตาลกับ ใบ ต้นพืชสดๆ พืชผัก ผลไม้ เปลือกผลไม้สด ในอัตราที่เหมาะสมทิ้งไว้ระยะเวลาหนึ่งจะได้ของเหลวสีน้ำตาลกลิ่นอมเปรี้ยวอมหวาน เก็บไว้ได้นานสามารถนำไปใช้ประโยชน์ทางการเกษตรและสิ่งแวดล้อม โดยไม่เป็นอันตรายต่อคนและสัตว์แต่ช่วยอนุรักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นผลดีต่อสุขภาพของเกษตรกรและผู้บริโภค นอกจากนั้นยังช่วยเพิ่มผลผลิต

วิธีทำน้ำหมักชีวภาพ
1. นำใบพืชหรือเศษผัก ผลไม้ หรือเปลือกสับปะรดสดๆ มาหั่นให้เป็นชิ้นเล็กๆ ห้ามใช้เศษพืชที่เน่า
2. ใช้เศษพืชตามข้อหนึ่งในอัตรา 3 กก. ต่อ กากน้ำตาล 1 กก. คลุกเคล้าให้เข้ากันดีหมักไว้ในถัง หรือ ภาชนะที่มีฝาปิด การหมักจะมีก็าชเกิดขึ้นบ้าง ภาชนะจึงต้องระบายก็าชที่เกิดขึ้นได้ดีพอควร ควรใช้ของหนักๆทับไว้
3. ทิ้งไว้ในที่ร่ม 7-10 วัน จะมีของเหลวสีน้ำตาล กลิ่นอมเปรี้ยว อมหวาน เกิดขึ้น นั่นคือ น้ำสกัดชีวภาพ หรือ ชีวภาพ
4. เก็บน้ำสกัดดังกล่าวไว้ในขวดหรือภาชนะที่สะอาดมีฝาปิดไม่ให้สัมผัสอากาศเรียกว่า “น้ำสกัดชีวภาพ” หรือ”ปุ๋ยน้ำเข้มข้น” นำปุ๋ยน้ำเข้มข้น 1 ลิตร+น้ำสะอาด 20 ลิตร+กากน้ำตาล 1 ลิตร หมักขยายในถังปิดที่ระบายก๊าซได้ 10 วัน หรือจนมีฝ้าสีขาวที่ผิวน้ำไม่มีฟอง กลิ่นอมเปรี้ยวอมหวาน ใส่ขวดอุดจุก ไม่แน่นเกินไปเก็บไว้ใช้ได้นานไม่น้อยกว่า 6 เดือน เปิดใช้แล้วรีบปิด หรือใช้ให้หมดภายใน 1 สัปดาห์ (หรือใช้อีเอ็มของแท้ มาขยายก็ได้ผลดีเช่นกัน)

การใช้ประโยชน์น้ำชีวภาพ
1. ใช้ปุ๋ยน้ำเข้มข้น1 ช้อนแกงผสมน้ำ 10 ลิตร ฉีดพ่นพืชผักกินใบ กระตุ้นให้ผักงามคล้ายใช้ฮอร์โนนเร่ง ถ้าเป็นไม้ผลใช้ 2 ช้อนแกงผสมน้ำ 10 ลิตร ฉีดพ่นตามต้นและใบทำให้ติดลูกติดผลดี
2. ใช้ปุ๋ยน้ำเข้มข้น3-4 ช้อนแกงต่อน้ำ 10 ลิตร + กากน้ำตาล 1 แก้ว รดกองปุ๋ยหมัก หรือเศษพืชทิ้งไว้ 2-3 สัปดาห์นำไปคลุมแปลงหรือโคนต้นพืชทำให้พืชงาม หรือพ่นตอซังแล้วไถกลบในนาข้าว
3. ใช้ปุ๋ยน้ำเข้มข้น1 ช้อนแกงผสมน้ำ 10 ลิตร ให้สัตว์ดื่ม เพื่อลดกลิ่นมูลสัตว์และทำให้สัตว์มีสุขภาพดี
4. ใช้ปุ๋ยน้ำเข้มข้นเทราดแก้น้ำเน่าเสีย โดยใช้ ปุ๋ยน้ำเข้มข้น 1 ลิตรต่อน้ำเสียประมาณ 10,000 ลิตร หรือใช้ราดกองขยะที่เน่าเหม็นลดกลิ่น ฉีดพ่นคอกสัตว์ลดกลิ่นเหม็น กำจัดกลิ่นเหม็นในห้องน้ำ
5. ใช้เตรียมแปลงปลูกผัก โดยพรวนดินผสมคลุกเคล้า เศษพืชและปุ๋ยคอก แล้วใช้ปุ๋ยน้ำเข้มข้น 3 ช้อนแกงต่อน้ำ 10 ลิตรผสมรดแปลงที่เตรียมไว้ในอัตราประมาณ 1 ลิตรต่อ ตารางเมตร ทิ้งไว้ 3-7 วันปลูกพืชได้ หรืออาจทิ้งไว้ให้หญ้างอกแล้วพรวนกลบแล้วรด ปุ๋ยน้ำ ซ้ำอีกทิ้งไว้ 2-3 วันปลูกพืชได้

ปุ๋ยชีวภาพสูตรพึ่งตนเอง ใช้มูลสัตว์แห้งป่น 4 ปี๊ป แกลบดำ 1 ปี๊ป รำละเอียด 5 กก. แกลบดิบ หรืออินทรีวัตถุอื่นๆที่หาได้ง่าย 1 ปี๊ป ผสมให้เข้ากันดี แล้วคลุกด้วยน้ำชีวภาพที่เตรียมจากน้ำชีวภาพ เข้มข้น 2 ช้อนแกง กากน้ำตาล 1-2 แก้วผสมน้ำ 20 ลิตร คลุกกับกองปุ๋ยจนปุ๋ยปั้นเป็นก้อนได้พอดีคือไม่เปียกหรือแห้งเกินไป แล้วกองแบนๆบนพื้นซีเมนต์สูง 1 คืบคลุมด้วยกระสอบหรือฟาง ทิ้งไว้ 10-15 วัน ถ้าร้อนจัดเกินไปเปิดกลับกองระบายอากาศ ลักษณะปุ๋ยที่ดีจะมีราขาว แห้งเบา มีกลิ่นเห็ด เก็บไว้ใช้ได้นาน ใช้เป็นปุ๋ยปลูกพืชได้ทุกชนิด

ปุ๋ยหมักชีวภาพจากหอยเชอรี
ใช้หอยสดบดหรือทุบ ใส่ถังไฟเบอร์ เทกากน้ำตาลใส่ทับเป็นชั้นๆ อัตราประมาณ 1 ต่อ 1 (หอน 1 กก. ต่อกากน้ำตาล 1 กก. ปิดฝาแต่ให้อากาศระบายได้ คนสัปดาห์ละครั้งทิ้งไว้ 1-3 เดือน หรือจนหมดฟองอากาศ หากมีกลิ่นเหม็นจัดให้เติมกากน้ำตาลลงไปพอประมาณแล้วคนให้เข้ากันทิ้งไว้กลิ่นเหม็นจะหายไป นำไปใช้แทนปุ๋ยยูเรีย โดยผสมน้ำ 1 ช้อนแกงต่อน้ำ 20 ลิตร รดพืชผักจะงามอย่างรวดเร็วผักแข็งแรง

อีเอ็ม(EM) สูตรของ ดร.เทรูโอะ ฮิงะ ชาวญี่ปุ่น มีคุณสมบัติเช่นกัน แต่คุณภาพมาตราฐานมากกว่าเพราะผลิตด้วยกรรมวิธีที่ทันสมัย ผลิตเป็นการค้าจากโรงงานที่จังหวัดสระบุรี ส่วนที่ชื่อคล้ายกันแต่ผลิตที่อื่นเป็นของเลียนแบบ อีเอ็มก่อนใช้ให้ขยายก่อน อีเอ็ม 1 ลิตร + กากน้ำตาล 1 ลิตร +น้ำสะอาด 20 ลิตรหมักไม่ให้อากาศเข้า 4-7 วัน นำไปใช้ให้หมดภายใน 7 วันได้ผลดี การใช้ใช้ตามข้อแนะนำข้างบนคือใช้แทนน้ำชีวภาพนั่นเอง

สูตรปุ๋ยชีวภาพอย่างง่ายได้ผลดี ให้ใช้แกลบ ขี้กบ ขี้เลื่อย ใบไม้แห้งหรือฟาง เทกระจายในคอกวัว ปรับให้พื้นคอกและขี้วัวพอชื้น ไม่เปียกแฉะ หว่านรำให้ทั่วคอกพอประมาณ ใช้อีเอ็มขยาย 2-3 ช้อนแกง กากน้ำตาล 1 แก้ว น้ำ 20 ลิตร พ่น หรือรดด้วยบัวให้ทั่วคอกพอชุ่ม ขังโค หรือ ควายตามปกติ ทำอาทิตย์ตละครั้ง เพียง 4 สัปดาห์ ปุ๋ยคอกจะร่วนซุย นำไปใช้ได้เป็นปุ๋ยชีวภาพของแท้ที่ประหยัด ไม่ต้องนำไปอัดเม็ด ให้เสียเวลาเสียเงินเสียทอง