การเลี้ยงโคเนื้อในชนบท

เคล็ดลับการเลี้ยงโคเนื้อ

1.คอกโค
คอกโคที่ดีไม่ต้องแพงแต่ต้องถูกหลักการ แข็งแรง ประหยัด
สะอาดแห้งไม่เปียกแฉะ โคนอนได้ตลอดคืน ถ้าคอกแฉะโคจะไม่นอน ไม่ขังรวมกับควาย ให้พื้นลาดเอียงระบายน้ำดีมาก พื้นไม่แข็งกระด้าง พื้นที่คอก 10-12 ตร.ม./ตัว รางอาหารไม่ต้องยกสูงให้ติดพื้นแต่กันขี้วัวไม่ให้ปนเปื้อนหญ้าและอาหาร ความยาวรางอาหาร 30 ซม./ตัว มีอ่างเกลือแร่โดยใช้เกลือป่น 50 กก.+ ไดแคลเซียมฟอสเฟต 50 กก.ผสมหัวแร่ธาตุ 0.5 กก.(พรีมิกซ์) มีอ่างน้ำสะอาดให้ดื่มตลอดเวลา คอกต้องกันฝนได้ป้องกันคอกแฉะ

2.หลักการผสมโคให้ติดลูกดี
แม่โคที่เลือกมาเลี้ยงต้องโครงร่างใหญ่เคยมีลูกแล้ว เลือกพ่อพันธุ์ดีผสม พ่อพันธุ์ดีคือให้ลูกเหมือนพ่อมากที่สุด ดังนั้นแม่ไม่สวยก็ให้ลูกงามถ้าเชื้อพ่อแรง หลังคลอดแม่โคควรจะกลับมาเป็นสัด ภายใน 60-90 วัน ควรบำรุงแม่โคก่อนคลอด 2 เดือนจะทำให้นมดี กลับเป็นสัดเร็วผสมได้เร็ว ปกติผสมเทียมถ้าผสมเก่งดีกว่าผสมจริง ลดปัญหาติดเชื้อ พ่อใหญ่แต่แม่เล็ก ผสมวัวอย่าหลงคำโฆษณา!! วัวลูกผสมพื้นเมืองกับบราห์มัน เลี้ยงง่าย โตเร็ว
3.หลักการผสมเทียมโคคือ "เห็นการเป็นสัดเช้าให้ผสมในช่วงบ่าย 3-4 โมง เห็นการเป็นสัดบ่ายควรผสมในช่วงเช้า 7-8 โมง และเห็นการเป็นสัดตอนเย็นควรผสมก่อนเที่ยงวัน" แต่หากเห็นการเป็นสัดช่วงประมาณเที่ยงคืนถึงตี 4 ควรผสมในเช้าวันนั้น สรุปช่วงเวลาที่ดีที่สุดในการผสมติดคือ 12-18 ชั่วโมง หลังจากเริ่มเป็นสัด ผสมเทียม 2-3 ครั้งไม่ติดลองผสมจริงถ้าไม่ติดควรคัดทิ้งแม่โคได้รับการผสมพันธุ์จนติดแล้วตั้งท้องเฉลี่ยประมาณ 282 วัน หากไม่ติดหลังผสมแล้ว 21 วันจะกลับเป็นสัดอีกคือแม่โคที่ปกติดีจะเป็นสัดทุกๆ 21 วันหากไม่ได้ผสมพันธุ์ แต่ละครั้งแม่โคจะเป็นสัดนาน 24-36 ชม.
4. อาหารโค
1.อาหารหยาบ เป็นอาหารหลักได้แก่หญ้า-ฟาง มีให้พอกินทุกวัน โคใหญ่กินหญ้าสดวันละ 30-40 กก. อาหารหยาบที่ดีคือพืชตะกูลถั่วมีโปรตีนสูงกินแล้วโตเร็ว เช่นถั่วฮามาต้า ใบกระถินสด หรือใบกระถินแห้ง ให้กินผสมกับหญ้าสด
2.อาหารขัน เป็นอาหารเสริมให้โค ได้แก่อาหารสำเร็จรูป อาหารผสม ให้กินวันละ 1 กก.ในหน้าแล้ง ในหน้าฝนหญ้าสมบูรณ์ไม้จำเป็น แม่โคผอม ควรเสริมอาหารข้นก่อนคลอด 1-2 กก./แม่/วัน จะให้นมดีลูกสมบรณืเป็นสัดเร็ว อย่าเร่งอาหารข้นก่อนคลอดนานจะคลอดยากเพราะลูกโคตัวใหญ่เกินไป อาหารข้นสูตรชนบท หัวอาหารหมูรุ่น 5 กก+ รำโรงสีเล็ก 15 กก. + ปลายข้าวหรือข้าวเปือก 5 กก. หรืออาจให้กินอาหารข้นเดี่ยวเช่น รำ มันเส้น ข้าวเปลือก ข้าโพดบด วันละ 2 กก./ตัว/วัน หรือ มันสำปะหลังสับทั้งต้นและใบปนกันตากแห้ง ราดด้วยกากน้ำตาลผสมเกลือพอได้รสชาดก็เป็นอาหารเสริมไดเป็นอย่างดี ใบกระกินสดกินได้เต็มที่คุณค่าทางอาหารดีมาก หลังคลอดเป็นระยะเร่งอาหารบำรุงแม่โค
4.ฟางหมักหรือฟางปรุงแต่ง
วิธีเพิ่มการย่อยได้ของฟางและคุณค่าทางอาหารให้ฟางธรรมดๆ เป็นอาหารชั้นดีสำหรับโค
วิธีการ นำฟางแห้ง 100 กก. + น้ำ 20-40 ลิตรละลายปุ๋ยยูเรีย(46-0-0) 5-6 กก. รดน้ำย่ำฟางในถังปูน(ปลอกส้วม)ให้แน่นเป็นชั้นๆ แน่นดีแล้วรดน้ำผสมยูเรียที่เตรียมไว้ให้ทัั่่่วถัง คลุมด้วยผ้ายาง หรือผ้าพลาสติกให้มิดชิด เอาของหนักๆทับไว้ 2-3 สัปดาห์ขึ้นไป ทยอยเปิดให้วัวกิน ราดกากน้ำตาลผสมเกลือเล็กน้อยพอมีรสชาติ ถือว่าเป็นอาหารหยาบอย่างดีสำหรับโคในหน้าแล้ง นวดข้าวเสร็จเก็บฟางให้มากที่สุดไว้เลี้ยงโคในหน้าแล้ง หญ้าสดให้เป็นอาหารเสริม น้ำสะอาดต้องมีให้โคดื่มอย่างเพียงพอ ระวังโคขาดเกลือ!!!!
ทำอ่างเกลืออย่างง่ายใช้เกลือผสมดินจอมปลวกอย่างละครึ่งใส่อ่างยางรถยนต์ให้เลียกิน

5.การดูแลโค

-เมื่อลูกโคอายุ 3 สัปดาห์ ควรถ่ายพยาธิตัวกลม และถ่ายซ้ำอีกเมื่ออายุ 6 สัปดาห์
-ฉีดวัคซีนป้องกันโรคแท้งติดต่อ (บรูเซลโลซีส) แก่ลูกโคเพศเมีย อายุ 3 - 8 เดือน
-เมื่อลูกโคอายุ 4 เดือน ทำการฉีดวัคซีนโรคปากและเท้าเปื่อยและทุกๆ 4-6 เดือน
-ฉีดวัคซีนโรคคอบวมทุกๆ 6 เดือน
- ลูกโคตัวผู้ที่ไม่ต้องการใช้ทำพันธุ์ ควรตอนเมื่ออายุประมาณ 5 - 6 เดือน
-ควรหย่านมลูกโคที่อายุประมาณ 6 เดือนครึ่ง ถึง 7 เดือนน้ำหนัก 180 กก. ลูกโคที่ขนหยอง แสดงว่าแม่มีนมไม่พอเลี้ยงลูก ควรรีบหย่านมนำมาเลี้ยงดูเอง หย่านมช้าแม่โคโทรม
-การผสมนมให้ลุกโคที่แม่ไม่มีนมให้ใช้หางนมผงเลี้ยงสัตว์ 1 กก. น้ำสุก 8 ลิตร ให้กินวันละไม่น้อยกว่า 4 ลิตร/ตัว
6.การหย่านมโดยแยกลูกโคจากแม่ นำไปขังในคอกที่แข็งแรง ควรให้แม่โคอยู่ในแปลงหญ้าหรือคอกที่มีรั้วกั้นซึ่งอยู่ใกล้กันเป็นเวลา 3 - 5 วัน เพราะหากให้ไปอยู่ไกลแม่โคส่วนหนึ่งจะแหกรั้วไปหาลูก
โคสาวที่คลอดลูกตัวแรกที่อายุ 2 ปีประมาณเกือบ 50% อาจต้องช่วยเหลือ หากถุงน้ำคร่ำแตกแล้ว 2 ชั่วโมง ลูกยังไม่คลอดออกมาควรให้การช่วยเหลือโดยล้วงดึงออกมา

การฉีดวิตามินบำรุงแนะนำให้ฉีด วิตามิน “เอดีอี” 5 ซีซี เข้ากล้าม 1เดือนก่อนผสมและ 1 เดือนก่อนคลอดเป็นการบำรุงระบบสืบพันธุ์ หรือบำรุงแม่โคที่กินฟางนานๆ

ควรใช้อีเอ็มราดพื้นคอกทุกๆสัปดาห์ คอกไม่เหม็นโคสุขภาพดี ได้ปุ๋ยชีวภาพสุดยอดของแท้

เอกสารโดย ไพรัตน์ เลื่อนไธสง
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตกาฬสินธุ์ โทร 043 811128
By: Pairat Luanthaisong, RMUTI, Kalasin